Thursday, November 10, 2011

Ringtute tana lehkha chhiar tam pawimawhna (Literature Week pual Article inziahsiaka pakhatna latu)

- JH. Hmingthanchuanga 
  Lehkha chhiar pawimawhzia sawi tur kan nih avangin a bul deuh a\angin lo sawi hmasa ila. Pathianin Mosia hmanga thu a pek khan \awngka maiin a sawi lova, ziak ngeiin a pe a. Zawlneite hmanga thu a puan pawhin \awngkaa sawi mai duh tawk lovin ziak ngeiin a dah zel \hin. Fakina hla leh chanchin ziakna reng reng te, Roreltute hun laia an rorel dan leh tih leh tih loh turte pawh thu mai ni lovin ziak ngeia dah vek a ni. Chutiang zelin Lal Isua hun lai pawhin a zirtirten ziakin an lo dah a, chumi zarah keini thleng pawhin Lal Isua kan lo rin theih phah ta a nih hi. Tirhkohte hunlaia an rawngbawlna pawimawh tak pawh lehkhathawn/ziaka rawngbawlna a ni. Khawvel chanchinte pawh ziaka dah\hat \hin a ni. Heng zawng zawng hi a hun laia mite tan mai ni lovin \hang leh thar lo awm zel turte tana an hlan chhawnna a ni. “Unau thawnthu sawi pawh a danglam” an lo ti \hin a, hei hian ziak ngeia dah pawimawhzia a tichiang hle. Ziak ngeia dah pawimawhna kan sawi rualin chhiar a pawimawhna a tarlang nghal a ni. Thuziak awm mai mai hian amahin hlutna a nei hran lova, ziaka dah a pawimawh ang thovin chhiar a pawimawh a ni.
    Kan thupui, ‘Ringtute tana Lehkha chhiar pawimawhna’ tih hi thudik awmsa a nih rualin “Eng lehkha maw chhiar tur chu?” tih hi ngaihtuah hmasak a pawimawh hmasa awm e. Lehkha chhiar hrim hrim hi mihring min timihringtu, thilsiam dangte aia mihringte danglam bikna pawh a ni awm e. Lehkha chhiar hian kan lehkha chhiar azir leh a chhiartu azirin a \ha lam leh a chhe lamah pawh min kaihruai thei hle tih kan hriat hmasak a \ha awm e. Mi \henkhat tana lehkhabu \ha lo pawh a chhiartu azirin a \ha lam kawnga fuih kaltu a ni hlauh thei bawk. Kan thupuiah “Ringtute tan” tih a nih avangin Lehkhabu/Thuziak \ha, a \ha lam kawnga min kaihruai thei tur thuziak hi kan sawi tum tak chu a ni. Ringtute tana lehkha chhiar pawimawhna te chu engte nge ni tih lo sawi zau dawn ila:
    1. Lal Isua pawhin lehkha a chhiar tam : Lal Isuan leia rawng a bawl lai khan lehkha chhiar a uar hle tih a chanchin a\angin kan hre thei. A seilenna khua Nazaretah Zawlnei Isaia lehkhabu a chhiar thu leh a thusawina reng rengah, “Zawlnei lehkhabuah chuan” tih te, “Dan lehkhabuah chuan” tihte a sawi tam hle. Tin, Diabola thlemna hnial thlakna atan pawh, “...tih ziak a ni” a ti zel. Heng a\ang hian Lal Isua pawh khan lehkha chhiar a uar hle a ni tih a lang thei. A hun takah a lehkha chhiar leh a hriatte a hmang \angkai \hin. Lal Isua hnungzuitu te pawh hian amah dungthulin nun kawng dik kan zawh theih nan leh midangte zirtir chhawng thei turin lehkha kan chhiar tam a pawimawh takmeuh a ni.
    2. Rawngbawltu/Chanvo neite tan - a bik takin a pawimawh zual. Rawngbawltu, chhiar tam, inbuatsaih \hate chu an thusawi a awiawm bik a, a chiang a, an inbuatsaihna, an inpekna Pathianin mal a sawm a, an rawngbawlna pawh a nung nge nge \hin. Thuhriltuin thu lar tak, mimir pawhin kan hriat lar em em dik lo deuha an sawi palh changte, Bible chhiartuin a kawh loh pui an han kawhtir te, zitirtuin a bu en lutuk fahrana a zirtirte hian an inbuatsaihna \hat tawk lihzia leh an chhiar tam lohzia a lang a, a ngaithlatute beng a thlep mai \hin. Chuvangin rawngbawltute tan lehkha chhiar tam hi a pawimawh lehzual a ni.
    3. Nun tam neih theih nan : Lal Isuan, “Kei zawng nun an neih nan, tam taka an neih nana lo kal ka ni” a ti a, a zuitute pawh nun tam nei tura koh kan ni. Mite kawng dika hruai turte, tihmasawn turte, chhandam tur leh puitlinna kawng kawhhmuh tur chuan mahni lamain kan hriat tam a pawimawh a, tisa khawsakna leh thlarau lamah pawh nise chhiar tam, chhiar zau a pawimawh takmeuh a ni. kan chhiar tama kan hriat tam chuan midangte tan kan \angkai thei ang a, “Nun Tam” kan nei thei dawn a ni.
    4. Kalsualna laka min vengtu : Ringtute zingah lehkha chhiar tam lo mi chuan an tuina leh phurna lamah kal vakin tute emaw kamchhuak an chang a, a dik leh dik lo pawh thlu lovin an mi rinzawngte sawi apiang an awih a, a tawpah kal sual, pawlchhuak an lo ni mai palh \hin a ni. Tin, Thurin him lo lo awih maite an awm thei bawk. Ringtuten kan rinna kalkawngah dik leh dik lote, zirtirna him leh him lote kan thliar hran theih nan Bible leh hrilhfiahbute leh lehkhabu \ha dangte kan chhiar tam a pawimawh hle a ni. Tirhkohte hunlai pawhin Beroia khuaa mite chuan Paula-te thusawi meuh pawh a dik leh dik loh Pathian lehkha thu a\angin an zir \hin a nih kha. “A sawi tlawr tlawr, a au ring ring, a lam nasa sa, a sawi uar uar” ni mai lovin, a dik a pawimawh. A dik hrethiam thei turin chhiar tam a pawimawh em em a ni.
    5. Lei chi nihna atan : Lal Isuan, “Lei chi in ni e” a tih hian mite nun tituitu, ti\hang duangtu Lei\ha in ni e a tihna ni mai awm e. Khawvela kan awm chhung hian |hanna, hmasawnna tur tam tak a awm- Ei leh Bar zawnnaah te, Politics-ah te, Zirnaah te, Fai leh hriselna te, Chhungkua leh in \henawm khawvennaah te, tualzal nun hrim hrim leh thil dang dangah te. Heng zawng zawng hi ringtuten kan tlansan thiang lo mai ni lovin kan awm ve rengna, kan nuna bet tlat a ni. Heng kawngah te hian keimahni leh midangte nun tihrisela ti\hangduangtu “Lei chi” ni tura koh leh ruat kan ni. Chumi tihlawhtling tur chuan hriat tam, thiam tam a pawimawh a, hre tama thiam tam tur chuan chhiar tam a pawimawh a ni. Chhiar tam lo tan hriat tam theih a ni lo.
    6.    Khawvel thilin min lehthal loh nan : Tunlai khawvel changkang zelah thil thar a chhuak tam ta hle. Heng hmasawnna chi hrang hrangte hian kan ngaihhlut zawng min thlaksak a. Nitinin thil a danglam tual tual mai. Nu leh paten a rim a ra pawh hre lova a hming pawh an lam thiam ve hmain \halai leh tleirawl zawkten a buzawl an lo luah reng tawh zel. hmasawnnain a ken thilte hi thil \ha tak a nih rualin hman sual chuan sual lama min hruai thei tam tak a awm thung. Heng thilte hi ringtuten kut kan kuangkuahsan ngawt thi9ang lo Kan ngawihsan mai mai laiin kan fate tunlaina bawihan an lo tang reng thei tih io hria ang u. Chuvangin tunlai hmasawnna sang zel a \ha lama hmang tura kan fate- midangte kaihruaia zirtir thei turin ringtute hian hetiang lam hawi hi kan hriat ve a \ul a, chumi tur chuan lehkha chhiar tam, chhiar zauh ve a pawimawh a ni. Chuti lo chuan khawvelin min lehthal mai ang tih a hlauhawm hle.
    Awle, sawi tur tam tak a awm, kan sawi seng lovang. A khaikhawmna leh a pawimawh ber chu Lal Davidan, “I thu hi ka ke atan hian khawnvar a ni a, ka kawng atan eng a ni” a lo tih angin, kan nun kaihruaitu atan chhiar tur \ha ber chu Pathian thu hi a ni. Thu-hla-ril, khawvela lehkhabu ropui ber, rinna leh thiltih tehna dik lo thei lo - BIBLE neitute kan ni alawm. In tinah a awm a, tu pawhin kan chhiar theih turin a inchhawp reng e, kan hriatna tizautu atan leh kan nun kaihruaitu atan Bible hi i hmang ang u. Chumi bakah kan theih chuan lehkhabu \ha dang pawh a tam thei ang ber chhiar ila. ringtu nun a lo ngheha a lo hausak theih nan Lehkha chhiar tam hi thil pawimawh tawp a lo ni e.

No comments:

Post a Comment