Pathian Ring rawh u (Luka 12:22, Joh. 6:35-37)

 J. Lalhmingliani

   (Unaute u, fimkhur rawh u, chutilochuan Pathian nung chu bansan turin in zingah tu chungah pawh rin lohna thinlung sual a lo awm dah ang e. Heb. 3:12)
    Awle, Pathian hi eng ang chiah in nge  kan ngaih le? Mahni \heuh i in zawt teh ang. Pathian  chu engkim siamtu, a thilsiamte hmangaih a, ui  lo leh hau lova an mamnawh tinreng petu a ni. A mihring siamten  mahni tana \ha leh \ha lo pawh thliar hrang thiam lo khawp  a thinlung bumtu Hmelmapa Diabola hnathawh pawh hre lova kal sual leh petek  reng mai, \hat tum  \ha thei si lo, mahni in thiam chawp, a thiam lohzia hre reng chunga zep tum tlat, thlamuang chuang si lo, thil a tih \hat  chang a vanram in ti kai a, a changa kai leh lo nun  insiam chawp bumna a khat tlat, chutiang mize pu chu kan lo ni rerng mai a, engtinnge kan tih tak ang le?
    Bible ah hian chutiang  mite tan chuan chhandamna kawng khat chiah a awm, chu chu kawng leh thu tak  Lal Isua kan tan a vanram chahbi min hawn saktu, sualbawiha tang chhuah zalentu, thlamuanna petu Kros a min tlanna chiah hi a lo ni. Chhandamtu Lal Isua rin mai, a thupek zawm  a, thuawih mai hi kan tan a lo tawk reng si a. “Rinna avanga khawngaihna a chhandam in ni, nangmahni thawhchhuah a ni lo ve, Pathian thilthlawn pek a ni” min lo ti reng si a. A va lawmawm em! Lalpa chu fakin awm rawh se.
    Chu rinna chu engtinnge kan neih theih ang le? Pathianin khawvel a hmangaih em em a, chutichuan a fapa mal neih chhun a pe a, amah chu tupawh a ring apiang an boral loh va, chatuana Nunna an neih zawk nan. Khawvel thiam loh chantir turin Pathianin a Fa khawvel ah a tir lo, khawvel amah avanga an dam theihna turin a tir a ni zawk e. Joh 3 : 16,17. Lalpa Pathian engkim siamtu, awm lo ata awma min dintu ta kan nihzia hi i hria ang u. Neitu kan ni a, “ Mahni ta pawh in ni lo va, mana lei in ni tawh asin” tiin min hriattir a ni. Min neitu hian chatuana Nunna leh Thihna a kawl a, nunna a kan luh theih nan a thisenin min lei tawh, a ta kan ni tawh asin, kan boral loh nana a inpekna thukzia leh ropuizia, hlutzia hi tihtakzetin i ngaihtuah ang u. Hetiang em a hmangaihna nasa hi khawvelah hmangaihtu dang kan nei em ni le?Engatinge kan hriatfiah theih loh lw? Pathian hi i nunah khan engtiat lekin nge i ngaih a i rin ngam loh le? A ring ngam lo tu khan tunge a rin chuan le? I taksa ei leh bar , silh leh fen, in leh lo, hmingthanna, chawimawina, hausakna te kha pe thei lo tur che ah i ngai em ni le? Sum leh pai deh chhuah theihna petu che u chu amah chu a ni zawk asin.
    Lei leh vana thuneihna zawng zawng neitu leh pe theitu, malsawmna tinreng hnar, engkima engkim, taksa mamawh mai ni lo, khawvelin a pek theih loh chatuan nunna petu a nihzia hi kan hre lo em ni, ringhleltu rinna chuan a sam zaikhat pawh a siam thei em ni le? Hausakna te, malsawmna te, chawimawina te, lansarhna te, kan hmangaih berte chan kan hlau em ni? Chutiang chan kan hlau anih chuan Pathian Engkimtitheia chu kan ring miah lova, ama siam leh din, tlachham lova vawiin ni thleng a siamtu che a nih i ring hauh lo tihna a ni ang. Chu rin lohna sual avang chuan a lawm chatuana boralna a min kal tirtu tur chu, Diabola leh a tirhkohte zinga boral fanu/fapa kan lo nih. A va rapthlak dawn em, Hawh U, i ngaihtuah chiang teh ang u.
    Lal Isua hian tu tan nge Krosah a tuar? Nang leh keia tan a tuar a, kan that theih loh em avang leh kan in chhandam theih loh avangin a ni Krosah a tuar ni. Chu chhandamna chang tur chuan engtinnge ka tih ang? Tawngtaiin dil rawh, i hriatfiah theih loh kha hriatfiahna petu hnen Pathian hnenah dil ngat ngat  mai rawh le.” Min hmangaihtu chu ka hmangaih ang a, \hahnemngai taka mi zawngtute chuan mi hmu ang” Thuf 8 : 17. Mahni hreawm pawisa lovin a aw hriat tumin Lalpa au rawh, a chanve chauh ni lo a, a zawng zawngin au mai rawh, i theihna zawng zawng hla rawh, thildang engmah innghahna dang nei lovin. Kan duh ngawih ngawih neih nan chuan a thim a var, a sur a sa, thosi pawh kan pawisak phal loh kha, Lei leh Van Lalber kan biak pawh nan chuan engmahin khap che suh se. Chutiang taka i inpekna tihpuitlinsak tur chein Thlarau chuan rum sawi hleih theih lohvin a \awng\ai sak reng che a ni, beidawng lovin bei zel rawh, thlarau lungchhia leh inchhir ngawih ngawih te hmangaihtu Lapa chuan chhang tur che in a inpeih reng a ni. I thinlung i pe thiam lo a nih pawhin ama hnenah  thlen rawh, anin a lo pui ang che. Hmangaihna a khat Pathian chuan amah ngaitu leh duh ngawih ngawih te a hnar ngai si lo va.
        Chhandama i awm theih nan Pathian ring rawh.
        Lalpan ropuina leh chawimawina chang zel rawh se. Amen 

Ka hnenah zir rawh u

(Matthaia 11:28-29, I Korinth 11:1)

    Matthaia ziakah hian Lal Isua chuan a hnena zir turin min ti a. Hetiang deuh bawk hian Korinth khua a mi te hnenah Tirhkoh Paula chuan Lal Isua zirtu a nih anga amah zir tura a tih thu kan hmu bawk. Ringtu te tan chuan Lal Isua hnena zir hi kawng engkimah kan tihtur a ni reng a ni ang.

    1.    Thuhnuairawlhna : Lal Isua chuan “Thuhnuairawlh leh rilrua inngaitlawm tak ka nih hi” a ti a, chu chu ringtu te tana zirlai pawimawh tak a ni. Hei hian mahni inngaih hniamna leh dawizep avanga mi thuhnuaia awm a kawk lova. Huaisen tak chunga Lal Isua avanga thuhnuairawlhna a kawk zawk a ni. A lawmman pawh ‘lei hi la rochun tur’ te, ‘thlarau tana chawlhna’ tih te in Bible ah kan hmu.

    2.    Rin tlaka thil tih : Ringtu kan nih lanna tur pawimawh tak chu kan thiltih a ni. Kan tih tura tla tawh mawhphurhna chu beisei kan nih ang taka \ha a hlen chhuah kan tum tur a ni. Kan tihtura ruat apiang a buai nuai zel a nih chuan thih thlenga a tih tur hlen chhuaka, “A kin ta” tia kan chhandamna hna thawk zo tu Lal Isua hnenah kan zir a ngai tihna a ni ang.

    3.    Midangte hriatthiamna : “Ka pa, anni hi ngaidam rawh; an thiltih hi an hrelo a nih hi” Lal Isuan a tih khan an dinhmun a hrechiang hle a, an tan a ngensak a ni. Ringtu te chu midangte harsatna te, an thiltih \halo te leh mizia te hrethiam a, dawhthei taka zirtira, zilha, fuih tur kan ni. Ringtu thinchhe tak nih te hi a inhmeh lo.

    Heng  thil pathum chauh pawh hi Lal Isua hnenah zir chhuak thei ila chuan a va \ha dawn em! Mi ten kan nunah Lal Isua zia an hmu ang a, zirtirtu Lal Isua a langsar thei dawn a ni. Lalpa’n malsawm rawh se.

RAM CHU LALPA TA A NI (Changthlan : Sam 22 : 28) - Rev. C. Chawngliana

    Kan rama chanchin \ha a lo luh a\angin kum za chuang a ni ta a. Thil ropui tak min tihsak a, min chawisangtu kan Pathian chu  fakin awm rawh se. Hnam tin tan Pathianin an awmna tur ramri a siamsak \heuh a ni tih kan Pathian thu-ah kan hmu a. Mizote tan pawh Mizoram hi kan chenna turin min ruatsak a ni tih kan pawm thei em aw? I han ngaihtuah teh ang u. Mi tam tak chuan phai zawl zau pui pui, leilet \ha tak takte an han hmuh hian Pathianin ram tha bik leh duhawm bik a pe niin an hre \hin a. Keini tlang ram chhengchhe taka kan awm hi an hrethiam \hin lo a ni. Amaherawhchu kan Pathian hian tum neiin he ram hi min pe a ni tih kan ngaihtuah ngai em? Khati khawpa hnam mawl ni si kha a hnam atan min thlang a, khawvel tieng turin min din a duh a ni. Engtin nge Mizo hnam hi a him theih ang? tih Pathianin fel takin rem a ruat a, min ngaihsak a ni tih hi kan ngaihtuah a ngai a ni.
    Kan unau, kan tlangmipui te phaizawl ram \ha thleng thla hmasaho hi an aia fing zawk leh tam zawk hnam dangin an lo chim ral ta a, vawiinah hi chuan hnam khawngaihthlak tak, mahnia ding chhuak thei tawh lo dinhmunah an lo ding ta hial mai. Keini hi khatih hunlai khan an aia mawl zawk leh chak lo zawk kan la ni a. Chuti chung chuan phai ramah hian lo tla thla ta ila anni ai hian kan ral nasa dawn. Vawiina Mizo hnam ropui taka lo ding chhuak ta leh Pathianin khawvel tieng tura kohhran ropui tak min lo dinsak hi hmuh tur a awm lo mai thei a ni. Chuvang chuan hnam dangte luh theih lohna tlangram chhengchhia leh ei leh barte pawh thar theih mang lohna tur hmunah hian kan hnam hi Pathianin min thukru a, he ram hi kan hnam chenna atan min lo pe a ni.
    Pathianin he ram min pek chhan chu a chhungah hian a duhzawng ang taka a hnam thlante kan chen a, a thu chu kan hnam nun inphuar khawmna a lo nih a, chumi a\anga rah tam tak chhuak a, khawvel tieng tura feh chhuah hi ram min pek chhan leh hnam min din chhan chu a ni ta a ni. Chutiang tak ti tur chuan kan hnam hian ke a pen em tih erawh kan ngaihtuah a ngai viau a ni. Kohhran hrang hrangten missionary tam tak thawn chhuakin hna thawk mah ila, kan nunah kan inenfiahna tur thil tam tak chu a awm a ni. Kohhran pawl hrang hrangte hian kan pawl hrang rilru hi eng emaw chen chu kan pawl invawn nun nan leh kan kohhran tih chaknan kan kalpui a ngaih  hhungkhat atana min koh kan nih avangin kan pawl hranna rilru hi kan lak len lutuk chuan Pathian min koh chhan hi kan ti hlawhtling thei lo ang. Pawl hranna rilru paih a, Lalpan min kohna chhan zawk Pathian ram tizau tura inpumkhat zawka hna kan thawh hian Pathian duhzawng chu kan ramah hian tih puitlinin a lo awm chauh dawn a ni.
    Rinawmna thu-ah hian kan inen fiah a ngai ta a ni. Hmanah chuan kan pi leh pute khan kawng an khar a, thingfakin kawng an do mai a, tumah an lut ngai lo. Nimahsela tunah chuan tala lianpui pui, pakhat mai ni lo pahnih pathuma kan kalh pawhin kan him zo ta lo. Thin thi-in mi tam tak kan mu thei lo a, kan ralmuang lo tlat a ni. Kristian-na kum za chuang kan hman mek laia kan hnam nuna rinawmna lo tlu chhe mek hi a pawi hle a ni. Chuvangin kohhran tinte hian rinawmna hi inzirtir thar leh ang u.
    Ruihlo-in kan \halai tam takte a tibuai a, nunna chân pawh an tam ta hle. Tin, mipat hmeichhiatna thu-ah pawh kan hnam hi kan hming a hliau ta hle mai. 

Hemi kawnga inthlahdah leh Pathian ngaihsakna nei lo a nuam chenho reng reng hi a tawpah chuan hnam tlu chhia an lo ni fo \hin.
    Ka sawi leh duh chu zuk leh hmuah thu hi a ni.Kan ram hi India ramah mipui cheng zat a\anga chhuta zuk leh hmuama insum lo ber kan ni. Zir miten an han zawt kual a, sim tum, sim duh percent chu a hniam em em mai a ni. Nu leh pa mai ni lo, naupang zawkte thlenga zuk leh hmuam kan buaipui ta hi a pawi hle a ni. Hnam dang an lo kal a, Mizote chu Kristian an ni a, kohhran ropui tak a ding a ni, kohhran chak tak a ding a ni tia kan chanchin zir tura lo kalte hian engatinge heti tak maia zuk leh hmuam in uar, an ti thin. Chhan a har, sawi tur kan nei \hin lo. Hnam dangten min han hmuh hian Lal Isua hmel an hmu thei lo a, ringlo mite tihawm nia an ngaih avangin Lal Isua hmel hi an chhiar thei \hin lo a ni. Chuvangin kan thil tih leh chin lai mekte hi i ngaihtuah chiang ang u. Sim turin kan thinlung pawh i buatsaih ang u.
    Engtin nge kan tih tak ang le? A insiam \ha hmasa tur chu sorkar ni lo-in kohhranho hi kan ni. Pathianin Israelte a chhungkua atan a thlang a, mahse amah an theihnghilh thin avangin nasa takin a hrem \hin a ni tih kan hria. Keini pawh Pathianin he ram hi min pe a, ram chu LALPA ta a ni. Kan chenna atana min pek, kan chen hawhna a ni. A chhungah hian him taka kan chen reng theihna tur chuan he ram min petu leh hnama min tungdingtu tana rinawma kan awm hian kan hnam hi chu a dam ang a, tundinin kan awm zel ang. Amaherawhchu Israel-te anga kan inthlah dul rawh chuan chhiatna hi kan bak a ni. Kan rama sualna lo pung mek leh min chim veltu hrang hrang han ngaihtuah hian kohhranhote hi ngawih a hun tawh lo a, aw kan chhuah a hun a, hna kan thawh a hun a, \an kan lak a hun a ni. Kan rama sualna chi hrang hrang rawn lut te hi hnawtchhuak leh hneh tura Pathian ralthuam famkima inthuam chunga ke kan pen hi a va tul ta em.
    Kan ram sorkar pawh hian theihtawpin hma a la \hin a, sorkar hmasa leh tuna ding lai pawhin theihtawp an chhuah \hin. Nimahsela sorkar chakna leh sum leh pai hausakna a\ang hi chuan hneh theih a ni lo a, setana hmanrua mai a ni leh zawk thin. Chuvangin, chung zawng zawng chu a kal dik theihna tur leh sorkarin a hmalakna te, hmanrua a rawn chhawp zawng zawngte hi hmanraw tling leh \angkaia hman a nih theihna turin Pathian kohhranhote hian \awngtaina nen kan lo thawhpui a, \an kan lo lak ve hi kan tih tur chu a ni. Chu chuan sorkar hmalakna hi a tipuitling thei dawn chauh a ni. Hetih lai hian sorkar hmalakna lamah pawh a nih tur ang ni lo, a hmanna tura hman loh, ram changkanna tura buatsaih ni si changkanna tur atana hman theih tak loh thil tam tak hi a awm a ni.
    Heng thil zawng zawng hi kan tih reh a, Pathianin he rama min din chhan ang ngeia kan awm a nih phawt chuan khawvelin he ram hi a thlir ang a, khawvel tieng turin min buatsaih dawn a ni. Heng zawng zawngah hian Kohhranhote hian mawhphurhna kan nei a ni tih i hria ang u. Pathianin a hnam atana a kohte kan ni, a chhungkua atana a thlante kan ni, intih hranna rilrute hian kan hnathawh tur tam takte min tibuai a, chuvang chuan inpumkhatna rilru pu turin inbuatsaih thar ang u. Kohhranho te hi kan tih tur dik tak, khawvel tieng tur leh Mizoram siam tha tura \angkaia kan din theihna turin a mawhphurtu lian ber kan ni. Ram chu LALPA ta a ni, Lalpan a thu malsawm rawh se.

Rawngbawltu nun - Tlawmna - J. Lalhmingliani

                          
Chhiar tur : Luka 9 : 46- 48, 13 : 23 - 27, 22 : 24 - 27, II Kor 6 : 3 - 10
     Rawngbawltu chu a rawngbawl saka te beisei angin rawng a bawl tur a ni a, chhiahhlawh nun a ni a, kan rawngbawl saka te lakah kan in ngaihlu in kan in dah sang tur a ni lo. Bible-in engtia awm turin nge min tih kha... “ Nangni zawng chutiang in ni lovang, in zinga ropui ber chu nau zawk angin awm se la, Lalber chu rawngbawltu angin awm zawk rawh se” a ti  a ni. Hei hi inenfiah nan i hmang \heuh ang u.
    Rawngbawltu nun chu tlawmna, thuawihna, mahni in phat a Lalpa mualpho pui ngamna nun a ni a, hotu chan chang a intivei leh in fun up lutuk, a mawi tawk chauh va mahni duh chin a rawngbawl a ni lo va, thil te ber leh hmuhsitawm ber pawh ni se la, Lalpa ropuina tur a nih phawt chuan hniam takin mahni inphatin Lalpa i chawimawi ang u,” Lalpa mithmuhin inngaitlawm rawh u, tichuan a chawimawi ang che u” Jak 4: 10
    Kohhrana mi te zawk mawl ve te te anga kan ngaihte tih awm tawk lek a ngaia Lalpa faka lam te pawh kan tih ve atana ngai lem lo, ka tih atana a mawi lo v, a mualpho thlak e, mi in engtinnge min ngaih ang tiin i indah lutuk lovang u. I  mualpho pui ngam loh midangte tih atana mawi tawk leka i ngaih \hin kha mualpho pui ngam ve tawh rawh le, khawvel thiamna Doctorate Degree, \awngkam thiam, tunlai ze hriatna, changkang tak leh mawi taka rawngbawltu chanvo pawimawh leh member rinawm tak nun kha Thlarau a Lalpa rawngbawl nan a hnawk em avangin Lal Isuan a khengbet/ hnehsak tawh che a, engatinge Lal Isua hnawl hnu hman tlak tawh loh kha i la chhawm a, i la inthuam tlat le.?
Tlawmna puan sinin kan fak Lalpa ropuina tur zawkin kha mihring hlui zia Lal Isua hnawl hnu kha kalsan tawh rawh le.
    Engtinnge II Sam 6 : 14 - 23 ah khan a sawi le, Israel Lal ropui tak Lal Davida’n Israel te chunga Lala siamtu Pathian hmaa a lam khan lam awm reng a nih thu te, a aia nasa zawka a fak tur thu leh a theihtawpa a lam chung pawh a a la insit fo thu a sawi kha,a sawiseltu Saula fanu Mikali chunga thil thleng pawh kan hriat kha. Lalpa hmufiahtu, hrechiangtu chuan amahah chhuan tur reng reng a neih lohzia a in hria a, ama lawm zawng leh mi te hmuh a mawi tawk lek a rawng bawl a thei tawh lo va, a fak Lalpa ropuina tur a nih phawt chuan ama lam a thlir hman tawh lo va, a aw leh a taksa a theihna zawng zawngin Lalpa tan a mualpho ngam tawh zawk a ni.   
    In tih tunlai, mahni in humhim tum, zei taka chet vel leh \awngkam changkang hman lam a ni lo. I fak/kan fak Lal Isua hi i chawimawi mai ang u. Hmelhmapa Diabola hmanruaah i \ang lovang u, sual luhna kawngka hi  a zim si a, chapona te hi a va hnawk em... Thalrau thianghlim kan nuna lo thleng tur hi a hnar tlat asin, i hrethiam ang u, zei tak leh mawi hnai takin chatuan hremhmunah kan tawlh liam dah ang e. A rawng kan bawl Lalpa hnenah kan fel loh leh tlin lohna ang ang hian i intulut tawp mai ang u. A zau zawng ni lovin a zim zawngin Lalpa en tlatin i kal ang u,chu chu ‘Nunna kawng’ a ni si a.
    Kohhran / K|P kan kal dan pawh hi a zau lutuk tawh angem aw? Sual a ngampa lutuk tawh a Pathian zah lohna a ni . I lawm nan mai nge i belh, Pathian lawm zawnga kohhran beltu i nih? Ama lawmzawnga keimahni a thawktu chu Thalrau Thianghlim a ni si a, Pathian Thlarau Thianghlim hruai theih turin tuna i awm mekna nun tuihal ru si, hahthlak  tak,  mualpho hlau reng reng, tihsual palh changa buai leh mai \hin, tih \ha\ changa chapo pui \hin, changkang leh zei tak nih tum nun khan i nuna thlarau thianghlim lo lut tur kha a hnar tlat asin, chhuan tur tak Lal Isua hi i chhuang mai ang u, kan mualpho pui ngamna hmunah Lalpa a lo mawi ang a, he tisa dan hian Lalpa a ti lawm thei lo tih a inhmuh poh leh miten hmuh nuam min ti ang a, keimahni \hahnemngaihna a mi te sawmkhawm \hin hlawhchham Sermon chhunzawmna
\hin khan a nunah chhuan tur tak Lal Isua hmel an hmu tawh ang a,  chu tlawmna chuan midangte a hip khawm tawh zawk dawn a lo ni. Tirhkoh Paula’n “Tuma bawih ni mah suh ila, mi tam lehzual ka lak luh theihna turin mi zawng zawng bawihah ka insiam ta” a tih ang khan i tlawm ve ngam ang u. Haleluiah Amen.
    Hawh u, Lalpa rawngbawltu te hian kawngka zim sual te tak te pawh a hnawk a ni tih i lo hre thar leh ang u. “ Boralna kawngka chu a zau a zau a, chuta lut pawh tam tak an ni a. Nunna kawngka chu a zim a, chuta lut pawh tlemte an ni”. Sual kan ngaihzam mai mai ang hi kan Pathian hian a ngaizam ve dawn si lo. “In thianghlim tur a ni, kei ka thianghlim si a” titu duhdanin rawng i bawl ang u.
    Rawngbawltu zawng zawng te u, i lawm nan, i ropui nan, chawimawia i awm nan mai nge Lalpa rawng i bawl a, I rawngbawlsak Lalpa ropui nan le?
    Lalpan a thu mal min sawm sak rawh se. Amen.