Saturday, November 12, 2011

CHU TLANG ATANG CHUAN “Chapona chu boralna hmaah a kal a, Rilru intivei chu tlukna hmaah” Thufingte 16:18

 Lalnghakmawia Khiangte  
Mihring rilru chapona chu boralna hmaah a kal a, Inngaihtlâwmna chu chawimawina hmaah (Thufingte 18:12) Bible-in a ti. ‘Pathian a thi’ tih hmangin Pastor fapa Nietschze-a’n philosophy khawvel hneh a tum a..a pu te pahnih pawh pastor..mahse a thlahtute rinna chu kalsanin Pathian awm a ring lo a, ‘superman’ theory chu a hlawhtling ziktluak lo a, mi a, atna nasa tak (insane) nei chungin a thi a. Kar 3/4 vel a reh leh tlawk tlawk ang a, a nu a bula mangang taka \hu chu ti hlauthawng em emin tlang kang thawm nasa tak ang maiin a rawn awm leh hlut \hin. A chapo e kan ti thei lo a (judgemental approach pek chu a felhlel deuh mahna), mahse a chapo mai lo maw, ‘Pathian a thi’ (God is Dead) tih metaphor sawi chhuak ngam chu tunge maw a nih le..philosopher ropui thih dan chu a ropui lo a, duhthlang thei dinhmunah ding ngat se chuan a thlang hauh lovang tih ka ring, philosopher a ni si a.    Chu Friedrich Nietschze-a’n a hneh em avangin Hitler’a chuan ‘super race/super man’, a ber nih duhnain Aryan ho ropui taka siam a tum a, Juda maktaduai tam tak a suat a, a va ropui em aw, hemi zet chu a tih mai tur taka a len laiin April 30, 1945 ah a intihlum.
    Inngaihtlawm hi a hluin a ropui a, a duhawm a, inngaihhniam erawh a pawi. Khawvela mi ropui tak tak te hian mi ropui an ni tih hi an lo in hre lo fo. Harsatna lian tak pakhat kan kohhran, khawtlang leh pawlin a tawh mek chu a sawisel thei tawk lek a fing, chapo.. chapo tih inhre miah lo, \halai zawkten ‘inngaitlawm chapo ar’ an tih ang hi.Tin, luhchilh lo a harsatna sawi hi chu a lo nuam aniang. Mizo zingah kan tam e mai.  Thawka phita keini zawng michhe fa, daikil kara mi kan ni ti tei vet ho te hi han dek han dek mah ila, an lo chapo phian. Mi hausa tak tak, a chapo awm mange aw kan tih te hi an lo inngaitlawm duh phian bawk. Thenkhat chu chapo lutuk, puak keh lo chauh te pawh an awm \hin bawk.
    Bible-ah hian Lal pakhat ropui deuh, a ropui em avanga lo chapo, Pathianin a hrem a awm a, chu chu Lal Uzia a ni. (II Chro 26) Kum 16 mi Lal Uzia a lal a, Jerusalem-ah kum 52 a lal a ni, Lalpa mithhmuhah thil \ha tak a ti \hin a, A hmuingil zel a, a thiltihna apiangah Pathian a zawn chhung chuan Pathianin a chawimawi, Philistia ho run turin a thawk chhuak a, Gat kulh te,  Jabne leh Asdod kulh te a tichim a... a tawi zawngin a lo chak tak em avangin Aigupta ram thlengin a hming a thang ta a (chang 8).  Chang 15 ah phei chuan Aigupta ram mai ni lo, ram tin tam tangah a  hming a thang ta tih kan hmu. Mahse chang 16 ah chuan a chakna avang chuan a lo chapoin a rilru a lo sang  ta a, thil a tisual ta char char a, inthawina puithiamin an hlan \hin kha Lal a nih avangin hlan a tum a. Lalpa tana rimtui hal kha Uzia tih tur a ni lo va, rimtui hal tura tihhran Arona fapa puithiam te tih tur a ni. Lo hal ta tehreng pawh nise Pathian hmaah a ropui phah dawn hek lo. Hmun thianghlim a\anga chhuk tura an ngen chuan a thinur a, rimtui halna tur mei lakna a keng a, chutia puithiamte chunga a thinrim lai tak chuan Lalpa inah, rimtui halna bulah chuan a chalah a lo phar chhuak ta a, chhuk rawh tihbuai a ngai ta lo. Lal ni \hin kha a phar avangin in hrangah dah a ni a, Lal a ni ta lo. A thihni thlengin a phar. Sipai hote Lalpa chuan chapote ropuina tihtlawm a tum tlat ; Mi ropui ni loin mi ropui chapo te ropuina. (Isaia 23 : 9)
    Kan chenna khawvel hi mi chapo te tlukna khawvel a ni tlat tih Bible atangin kan hre ta. Mi \henkhat chu mi aia music thiam deuh te, mi aia zaithiam deuh te, mi aia lehkha zir kawngah thiamthei deuh te, mi aia thusawi thiam deuhna te, lehkha ziak thiamna riau te, mi hneh theih riauna te an nei a, a ropuiin Pathianin talent \ha tak a pe ngei e. Nimahsela, chapona avanga talent tam tak pung thur thur tur kha a petu Pathian ngeiin a titlawm leh hlauh fo \hin.  Mihringin a chanvo ropui nia kan ngaih, Pathian mithmuha ropuina bik awm chuang miah lo kan chan te pawhin chapo a awl fo. Chu chu ringtute kan inenfiah fo na tur a ni.  Pathian hnenah kan \awng\aiin ‘Kan \hat vang leh fel vang ni hauh lovin min hruai a’. te kan ti \hin; a dik ngei e. Mahse kan duh lo ang deuhin thil a lokal a, midang diriamna (tawngka emaw, chetzia emaw) kan lo dawng palh a, Pathian hmaa kan \hat vang bik ni si lo tia iak iak ho khan mihring nena kan inlaichinnaah thinrimna deuh kan neih chuan ‘Ani pawh enge a nih bik?, ve khanglang a!’ kan ti leh mai thin.
    University of Houston-a thu a rawn sawi khan a ngaithlatu khan beisei nei tak leh inngai ropui takin thu a rawn an rawn sawi vel ang a (DNA Model hmuchhuaktute) tih kha Ninam Mathullah, Pathian awm ring lo mahse Pathian awm ring ta in a sawi chu a ni. Zawhna leh chhanna hunah te khan in ti vei takin an chhang vel ang a tiin a lo beisei a, mahse DNA model hmuchhuaktu Dr. Watson leh Francis  Crick-a te hmelah khan tlawmna nasa tak a hmu tlat. He Bible chang hi a ropui. I Petera 5 : 6. ‘Chuvangin a hun teah chuan a chawimawi theihna tur chein Pathian kut chak tak hnuaiah chuan intihnuai ula,.’ He an inngaihltlawmna avang hi a ni mai ang a, mi tam takin an hunlaia DNA structure hmuchhuah an tum ve laia anni pahnihin DNA model an hmuhchhuah theih nachhan hi tiin ngaihdan a siam hial a ni.
    English poet Thomas Gray(1716-1771) a kha an Biak in hung chhunga thlanmual (churchyard) ah a \hu a,   thlan ho chu ngun takin a en a, a ngaihtuahna a kal bing hle a, an lo piang a, an lo seilian a, lehkha pawh zir mumal loin..hun hrang hrang tawn tlangin.. kawppui an nei a, fanau malsawmna an nei a, thenkhat thiamna ropui tak nei a chapo pui te, hausakna te chhuangin thlan ah an zalh leh tho si a..tih te kha a rilru ah a lo awm a. An ropuiin a \hen chu an chapo hial mahse, a tawpkhawkah chuan thlanah zalh an ni leh mai \hin si a aw ti chungin hle hla hi a lo ziak chhuak a ni. Inngaihtlawmna leh Chapona chu a tawpna a hrechiang hle. He sunna hla/hla urhsun (elegy) ah hian ti hian a lo phuah a   
    Mi ropuite inchhuanna te, 
    Mi thiltithei ten an ropuina an lantir \hin te
    Hausakna in a pek nawmsakna te
    Chuan loh theih lohin thil pakhat nghakin leh
    Chu kawng in a pawh ve tho chu thlan a ni.
    Mahse, kan zui Lal Isua Krista kha a va inngaitlawm tehlul em. Kan inngaih mek dan chu eng pawh ni rawh se, fianrialah hun rei lo te tal mahniin han hmang chhin ila, kan lo induh ve tawk viau tawh mai lo maw.. mahni rawngbawl pui ngeih thei reng reng lo te kan lo ni mai lo maw.. 
    Ringtute hi rawng kan bawlho naah te hian mahni mawina, lansarhna leh mi aia indah chungnunna te hian min va ti buai nasa tehlul em. Rom Sipaite khan Kalvari tlanga Lal Isua Krista an khenbeh khan amah en tur tak en lo khan Herodan puan ropui a sintir (Luka 23 : 11 leh 34) kha an inchuh a, anmahni mawina zawngin. Chapona tlangah theihtawp a lawnin kan lansarhnan kohhranah rawng kan bawl thin em? Tin, kan rawngbawlpui te kan lo ngeih lo viau em?
    CWBKTP Jona Group Night-a Pu Rosangpuia’n powerpoint presentation a pek a chapona  a sawi kha ka rilru ah a tla na hle. ‘Kan vengah chuan kan lo thleng sang ve viau mai thei e, mahse Chanmari kan han pelh chiah khian engvak kan lo ni lo’ a tih kha a dik ka tiin he kan kohhranah hian  lo challang viau mah ila kan chapo a thiang lo, kan induh tawk ve viau phei chaun nuihzatthlak lamah a kal \hin. Muhammad Ali ropui tak a kha vawikhat chu thlawhtheihna ah a chuang a, an air hostess khan passenger zawng zawng kha an thuthleng kawnghren hren kha tinghet turin a ngen a, ani chuan , superman’an chutiang seat belt a mamawh loh thuin a lo chhang a. An air hostess kha a lo fing phian a, ‘superman’ an thlawhtheihna a mamawh bik lo tiin a hrilh. Muhammad Ali ropuia a dang.
    Kan chenna khawvelah malsawmna in Pathianin min vur a, a Petu theihnghilhin leh mamawh lo ang hial te in kan inngai. Mahse, kan mamawh. Boxer ropuiin an ban tha chakna engtik niah emaw an hlauh a, footballer ropuiin an chakna leh thiamna an hloh ni a thleng chawk. I hlawhtlinna khawvelah ropuiin hausakna dik te leh dik lo taka hausakna te neiin i lo chapo phian a nih chuan Kalvari tlang kan zui Lal Isua Krista a thih dawna a thusawi hnuhnung ber hi thlir mah teh. ‘Ka Pa ngaidam rawh, an thiltih an hre lo a ni.’ Tichuan, Muhammad-a (Islam sakhaw hmuchhuaktu)  thusawi hnuhnung ber hi thlir mah teh. “Juda te leh Kristian te hi nuaibo rawh, rinna pahnih vuan Arabia ah an awm tur a ni lo” (Perish the Jews and Christians, there shall be no two faith in Arabia). Isua Krista kha a lo inngaitlawm ngei mai. Chapona tlang sang ah kan lo lawn sang tawh a nih viau chuan chu tlang a\ang chuan i chhuk ang u hmiang.
End notes:
1. Metamorphosis of an atheist, Mathullah, Ninam p .87
2. Need God ; speech by Ravi Zacharias
3.Hadith Malik 511:1588http://www.hraicjk.org/the_jews_and_prophet_muhammad.html
4. Friedrich Nietzsche’s influence on Hitler’s Mein Kampf by Michael Kalish, June, 2004. student research paper  for University of California SB History.
5. http://rpo.library.utoronto.ca/poem/882.html
6. Powerpoint presentation, Rosangpuia at CWPK Biak in on 28/8/2011.

No comments:

Post a Comment